AHADI ZA MTANZANIA

Google image

Chama cha TANU kilifanya kazi muhimu ya kuikomboa nchi yetu toka mikononi mwa wakoloni wa kiingereza. Haya yaliwezekana kutokana na uongozi thabiti wa kina J.K Nyerere, R.M Kawawa na viongozi wengine wazalendo, wenye utu na mapenzi makubwa kwa nchi na bara lao.

Malengo makubwa ya TANU ilikuwa ni kuleta uhuru wa waTanganyika na kushiriki katika ukombozi wa bara zima. Hapa tunakumbushana ahadi kumi za mwanaTANU ambazo zinafaa kuwa mwangaza kwa waTanzania wote bila kujali itikadi ya vyama vyetu na imani ya dini zetu. Na kwa nafasi ya kipekee ziwe mwangaza kwa viongozi popote walipo...

1. Binadamu wote ni ndugu zangu na Afrika ni moja.

2. Nitaitumikia nchi yangu na watu wake wote

3. Nitajitolea nafsi yangu kuondoa umaskini, ujinga, magonjwa na dhuluma.

4. Rushwa ni adui wa haki. Sitapokea wala kutoa rushwa.

5. Cheo ni dhamana. Sitakitumia cheo changu wala cha mtu mwingine kwa faida yangu.

6. Nitajielimisha kwa kadiri ya uwezo wangu na kutumia elimu yangu kwa faida ya wote.

7. Nitashirikiana na wenzangu wote kuijenga nchi yetu.

8. Nitasema kweli daima, fitina kwangu mwiko.

9. Nitakuwa mwanachama mwaminifu wa TANU na raia mwema wa Tanganyika na Afrika.

10. Nitakuwa mtiifu na mwaminifu kwa Rais wa Serikali ya Tanganyika.


Chanzo:http://www.jamiiforums.com/jukwaa-la-siasa/97717-ahadi-kumi-10-za-mwana-tanu-na-tanzania-yetu-ya-sasa.html

JULIUS NYERERE NA FIKRA IMARA

Mwalimu Julius Kambarage Nyerere (1922-1999), waziri mkuu wa kwanza wa Tanganyika huru, rais wa kwanza wa Jamhuri ya Tanganyika na kisha rais wa kwanza wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Ni kiongozi wa kipekee sana kuwahi kutokea nchini Tanzania, barani Afrika na duniani kote kwa ujumla.

Mwalimu Nyerere, alikuwa kiongozi wa kipekee kutokana na mitazamo, misimamo, na maamuzi yake. Ndugu huyu kamwe hakuwa malaika aliyeshuka toka mbinguni kuja kuishi nafasi la hasha! Huyu ni mwanadamu aliyetambua vipawa na uwezo wake na akavitumia vizuri kwa faida zake na kwa taifa aliloliongoza na kulipenda. Binadamu ni kiumbe cha kipekee mno. Tumeumbwa tukiwa na uwezo mkubwa kufanya mambo mengi yaliyo mapya kabisa, lakini wengi hatufanyi hivyo. Hatufanikiwi kwa kuwa hatuishughulishi akili yetu na vipaji vyetu kwa kiashi cha kutosha.

Katika makala haya naomuongelea kwa ufupi kabisa jinsi Mwalimu Nyerere alivyoutumia uwezo wa kiakili kufanya mambo ambayo kamwe hayakuwa yamefanyika hapa nchini kwa jinsi yeye na viongozi wenzake walivyofanya. Naongelea sera za ujamaa. Hizi ni sera ambazo zimeandikwa na wanazuoni, wanahabari na watu anuwai kote duniani, wanaompenda na wanaomchukia Nyerere, wanaozipenda na wanaozichukia sera hizo.  

Ujamaa ilijengwa kwa dhana ya kihistoria, kifkra na kitaaluma ikiupinga ubepari kwa kuwa ulilenga kujenga jamii yenye furaha kwa kukandamiza kundi moja la watu ambapo wengi walifanya kazi kwa faida za mabwana wachache. Halikadhalika, iliupinga ujamaa wa kisanyansi kwa kuwa ulitaka kujenga jamii yenye furaha kwa njia ya mapigano. Mwalimu hakukubaliana na njia hizi katika kujenga jamii ya watu wenye kushirikiana, kupendana na kujitegemea.

Ujamaa uliotangazwa kupitia Azimio la Arusha, na ulishabihiana kifkra na baadhi ya siasa za Plato mwanafalsafa wa kale wa Kigiriki, mfano kwenye maadili ya uongozi kwa mwanasiasa. Ujamaa ulijengwa kupitia njia kuu mbili: utaifishaji wa njia kuu za uzalishaji mali binafsi na vijiji vya ujamaa. 

Utaifishaji wa njia kuu za uzalishaji mali kwa kiasi kikubwa kabisa ulichochewa na mfumo wa kibepari ambao Tanganyika iliupitia kwa takribani miaka sita 1961-1967. katika upepari huo wananchi wengi waliendelea kuishi katika umasikini mkubwa na kunyonywa kama ilivyokuwa wakati wa ukoloni. Wananchi waliendelea kuvuja jasho kwa kuwafanyia kazi matajiri wale wale waliowafanyia kazi kipindi cha ukoloni. Kwa ufupi uchumi ulikuwa mikononi mwa Watanganyika matajiri na wageni wachache wenye asili ya Uingereza na bara Asia. Kwahiyo Watanganyika wa kawaida, wanafunzi chuo kikuu, wanaharakati wachache na Mwalimu walianza kuhoji kwanini walikuwa hawaoni tofauti ya kipindi cha ukoloni na kipindi cha uhuru. Uchumi huo wa kibepari uliongozwa na  misingi ya soko huru na huria ambapo serikali ya Tanganyika na baadaye Tanzania haikuwa na mamlaka juu yake. Hivyo ubinafsishaji lilikuwa ni suluhuhisho la msingi la kuanza upya. Jambo hilo halikuwa jepesi hata kidogo, lakini Mwalimu kwa mapenzi makubwa ya nchi yake alichukua uamuzi huo mgumu. 

Ubinafsishaji ulilenga kuipatia serikali uwezo wa kumiliki njia kuu za uchumi na kujaribu kujenga uchumi wa viwanda; uchumi ambao ungetoa ajira nyingi zenye staha kwa watanganyika na ambavyo vingetumia bidhaa ghafi toka mashamba ya Watanzania wenyewe. Mwalimu na wenzake walilenga pia kujenga taifa la kijamaa na MUHIMU hapa lenye KUJITEGEMEA, ndiyo maana njia nyingine ya kujaribu kujenga ujamaa ikawa ni kupitia vijiji vya ujamaa.

Vijiji vya ujamaa vililenga kuwaleta watu ili waishi pamoja na kufanya kazi kwa kushirikiana kama familia moja katika mashamba makubwa ya vijiji vya ujamaa. Na zaidi Wananchi walikusanywa kwa kuwa idadi ya watu ilikuwa ndogo na waliishi sehemu tofauti tofauti na mbalimbali ambapo ilikuwa vigumu kwa serikali kuwapatia huduma za kijamii. Kuhamia vijiji vya ujamaa ilikuwa hiari lakini baadaye nguvu ilitumika pale wananchi walipojivuta mno kutekeleza agizo hilo.

Sera za ujamaa na kujitegemea ambazo ziligusa nyanja zote za maisha yaani kisiasa, kijamii na kiuchumi kwa kiasi fulani zilifanikiwa vyema na kwa kiasi kingine zilifeli vibaya. 

Kisiasa na kijamii jaribio la kujenga taifa la kijamaa lilifanikiwa sana. Mwalimu na wenzake walijenga taifa moja linaloundwa na zaidi ya makabila mia moja na ishirini. Walifanikiwa kuvunja kasumba za makabila makubwa na madogo. Walifanikiwa kushawishi watu wengi watumie lugha moja ya KISWAHILI, walifanikiwa kufanya watu waowane toka makabila na dini tofauti na zao. Kwa ujumla walifanikiwa kujenga moyo wa kindugu na mshikamano mkubwa baina ya watanzania. Kwenye huduma za kijamii nchi ilifanikiwa kupiga hatua kwenye elimu ya msingi ambapo watu wengi karibu wote walifanikiwa kujua kusoma na kuandika, huduma za afya pia zilikuwa nzuri na zilitolewa pia vyema bila ubaguzi. Kazi hii haikuwa ya Mwalimu Nyerere peke yake ni kazi aliyoifanya akishirikiana na viongozi wengine wengi kwa uchache tu hapa Abeid Karume, Rashidi Kawawa, Abdul Jumbe, George Kahama, Rupia, bibi Titi, Mwakawago na wengine wengi. Hata hivyo kiongozi mkuu alikuwa ni Mwalimu Nyerere. Kiongozi mwadilifu, imara na mpenda nchi huifanya nchi yake iwe na msimamo na kujijengea lulu na baraka za aina kwa aina kama amani na upendo miongoni mwa Watanzania. Kiongozi mkuu wa nchi akiwa mwadilifu, nchi hata kama ina matatizo bado ataweza kutoa mwelekeo mzuri kwa taifa lake.

Kiuchumi, jaribio la kujenga nchi ya kijamaa liliuharibu kabisa uchumi wa Tanzania. Nchi ilipoteza kabisa uwezo wake iliokuwa nao kabla ya kujaribu kuingia ujamaa. Uzalishaji wa chakula ulishuka, uzalishaji viwandani uliporomoka, bidhaa za matumizi ya kawaida kabisa kama mswaki, dawa ya meno, sabuni, nguo, unga viliadimika kabisa na uchumi kushuka chini kabisa. Hii ilichangiwa na mambo kadhaa ikiwa ni pamoja na vita dhidi ya Iddi Amini wa Uganda, mfumuko mkubwa wa bei za mafuta, ukame ulioikumba nchi, lakini hasa sera mbovu za uchumi zilizosababishwa na jaribio la kujenga uchumi wa kijamaa, hata hivyo hujuma toka kwa Waingereza, waliokuwa na hofu ya kusambaa kwa ujamaa kote Afrika Mashariki na hivyo kuleta athari kwenye mali zao hususani katika mabenki yao, nayo pia ilichangia kwenye kufanya jaribio la kujenga ujamaa lishindikane na uchumi uharibike kabisa.

Pamoja na shida zote hizo, Mwalimu Nyerere aliendelea kuwa imara, mkweli, muwazi "mjamaa safi" ambaye kamwe hakujilimbikizia mali wala kuharibu rasilimali za taifa lake kwa manufaa binafsi kama tunavyoshuhudia hivi leo Tanzania na kote barani Afrika kwa baadhi ya wanasiasa wanavyofanya biashara kupitia dhamana ya vyeo walivyopewa na wananchi.

Tumuenzi Mwalimu Nyerere kwa kujenga na kutumia fikra na vipaji vyetu vizuri kujinufaisha na hasa kuihudumia vyema jamii tunapoishi. Na kwa wenye nafasi ya uongozi popote pale toka katika ngazi ya familia tujenge uongozi bora na tuepuke ubinafsi tukifuata mfanowa Julius Kambarage Nyerere.

Martin Mandalu

Dar es Salaam,

14, 10, 2015

SIKU YA WALIMU DUNIANI

Picha kwa hisani ya dewjiblog.com

Leo ni Siku ya Walimu Duniani. Ni siku mahususi kuwapongeza walimu kwa mchango wao mkubwa kwenye sekta zote za ujuzi. Kila mtaalamu duniani amepata mafunzo toka kwa mwalimu wa aina moja ama nyingine. Hakuna ujuzi hivi hivi bila kupitia kwa mtu anayeitwa mwalimu; hata wenye mlengo wa ujuzi, ama kupata elimu bila kutumia milango mitano ya hisia, hawawezi kulikwepa hili. Kwa mujibu wa "rationalists" kuna mambo ambayo tunaweza kuyajua kwa hisia tu. Hata kwa wadau hawa, lazima warejeshe shukrani kwa wazazi wao kama walimu wa mwanzo kabisa na hata kwa muungano mzuri wa chembe chembe hai za ubongo wao. Hivyo kwa ufupi kabisa, hakuna ujuzi bila mwalimu.

Tunaposherehekea ama kukumbuka siku hii kuna mengi ya kujiuliza. Mswali machache tu hapa; hivi mwalimu ana mazingira gani ya kufundishia; mazingira hayo ni salama na rafiki kwake? Je, hivi mwalimu aliye nguzo kubwa kwa ujuzi anapata stahiki zake kama inavyotakiwa? Je, huyu ndugu ana furaha ya kweli anapoifanya kazi yake? Walimu kote duniani wanakumbwa na shida na misukosuko inayowafanya washindwe kutekeleza majukumu yao vilivyo. Matatizo ya walimu yapo kwenye nchi zilizoendelea na zinazoendelea pia.

Kwenye baadhi ya nchi zilizoendelea, mwalimu anakutana na shida kubwa ya utovu wa nidhamu na maadili mabovu ya wanafunzi. Na nafasi ya mwalimu kuwarekebisha watoto imebanwa kwa kutumia lugha ya haki za watoto. Mwalimu hana nafasi wala mamlaka ya kumwadhibu mtoto kwa kuwa ni kinyume na haki za binadamu. Waingereza wana msemo wao, usipomchapa mtoto utampoteza. Hii ni tafsiri huru. Lakini Waingereza wenyewe na nchi nyingine zilizopiga hatua kubwa zaidi kimandeleo zina shida kubwa ya utovu wa nidhamu katika kundi la vijana ambao wanalindwa na haki za binadamu. Haki za binadamu ni muhimu kwa ustawi wa jamii lakini maadili na adhabu kiasi toka kwa mwalimu muhimu. Najua suala la kiasi ni gumu kulipima. Walimu wanakumbana pia na tatizo la tishio la usalama toka wanafunzi wenye silaha.

Katika nchi zetu zinazoendelea shida za walimu zipo za"kutosha" pia. Ni hivi karibuni tu walimu wa nchini Kenya ndiyo wamemaliza mgogoro wao na serikali. Miezi michache iliyopita walikutana na matatizo ya ukosefu wa usalama eneo la mpakani na Somalia. Nchini Tanzania walimu wana shida zao pia. Si lengo langu kuziorodhesha hapa hivi leo. Bali katika ukurasa huu, kwa maneno machache tu ni kutaka kukumbushia haki za walimu, kuhimiza uboreshwaji wa mazingira ya kufanyia kazi ndugu hawa ili wapate kufanya kazi kwa juhudi na maarifa zaidi kadri ya vipawa vyao.

Wasalaam,

Kwanini KIFO?

Kwanini Kifo? Hili ni moja ya maswali ya lazima na ya mwanzo kabisa ambayo binadamu alianza kujiuliza toka zama za kale kabisa huko Ugiriki karne kadhaa kabla kuzaliwa Yesu Kristo. Swali hili lilikuwa lazima na muhimu enzi hizo na linaendelea kuwa hivyo leo pia.

Kabla ya kujibu kwanini kifo ni lazima kwanza kueleza kifo ni nini? Kifo kinaweza kuelezewa kwa mitazamo anuwai. kwa uchache tunaweza kutazama kile ambacho kinasema katika dini, biolojia kwa maana ya sayansi na falsafa. Sehemu ya maelezo ya dini juu ya kifo inapata ushawishi toka falasafa.

Dini mbalimbali zina mitazamo fulani juu ya kifo. Wayahudi, Wakristo, Waislamu, na Wahindu wanaamini katika maisha baada ya kifo. Na wanaamini kwamba mwili una sehemu mbili: mwili na roho. Katika muunganiko huo, binadamu anapofariki dunia, roho na mwili vinatengana. Dini nyingi zinaamini kuwa roho haifi bali inabadili mfumo wa maisha bila kuambatana na mwili.

Katika falsafa, binadamu ni muunganiko wa mwili na roho. Katika muunganiko huu roho ni mashuhuri na muhimu zaidi kuliko mwili. Roho haiathiriki na utengano wa mwili na roho. Pamoja na mitazamo tofauti katika falsafa toka kwa wanafikra mbalimbali juu ya kifo, kwa ujumla na kwa muhtasari katika falsafa, KIFO ni utengano wa mwili na roho. Hata hivyo wanafalsafa mbalimbali wana mitazamo tofauti tofauti si lengo la makala haya kupitia moni ya wanafalsafa hao.

Katika sayansi; kibaiolojia kifo ni mwisho wa shughuli zote za kibaiolojia mwilini. Hii inatokana na moyo kushindwa kuendelea kusukuma damu mwilini na hivyo ubongo kutopata oksijeni.

Sasa kwanini KIFO? Kwanza tukubaliane kuwa katika hali ya kawaida hili ni jambo la majonzi sana. Binadamu hupatwa na majonzi makubwa tunapopoteza wapendwa na ndugu zetu. Hii ni kwa sababu mara wanapofariki, basi katika maisha yetu yaliyobakia hapa duniani, kwa wingi wake kabisa pengine miaka mia moja, kamwe hatuwezi  kukutana nao tena. Wataalamu wa saikolojia hususani juu ya mambo ya kifo, wanasema kila kiumbe kinapofariki basi kilikuwa kimekomaa tayari kwa kifo. Sasa kwanini kuwe na kifo?

Wanafalsafa wanamitazamo mbalimbali yenye kutofautiana juu ya kifo. Epicurus yeye anasema kifo si chochote...Heraclitus yeye anasema kifo ni lazima kwaajili ya uhai wa ulimwengu. Anadai ili ulimwengu uendelee kuwepo basi ni lazima kuzaliwa na kufa kwa viumbe hai kuendelee kuwepo. Socrates hana hakika kwanini kuna kifo hata hivyo anatoa mapendekezo mawili. Mosi, kama ilivyo kwa Epicurus anaona kifo si chochote ila sawa na usingizi wa daima, ambapo mtu alala vizuri bila kusumbuliwa na chochote. Pili anaona kifo kama fursa ya mabadiliko toka katika hali tuliyonayo, ambayo anaona kuwa ni duni, kwenda kwenye hali iliyo bora zaidi. Plato yeye anakitazama kifo kama fursa muhimu ambapo hatimaye roho inapata fursa ya kujikomboa toka katika gereza la mwili. Mtazamo wa Plato ni kwamba binadamu ni mwili na roho na kwamba roho ina hadhi ya juu zaidi na tena haikumbwi na mauti, haifi na wala haiozi kama ilivyo kwa mwili.

Kibaiolojia, kifo kinatokea kwa sababu mifumo mbalimbali mwilini inakuwa haiwezi tena kufanya majukumu yake kutoka na kuchakaa na kuishiwa uwezo wa kuzalisha viini uhai vinavyoufanya mwiili uendelee kufanya majukumu yake. Maelezo haya yanahusu mtu aliyefikia umri mkubwa mno yaani uzee. Lakini kuna sababu nyingine lukuki zinazosababisha mwili kushindwa kufanya kazi zake sawa sawa na hivyo kushindwa kwa moyo kusukuma damu mwilini. Ajali, magonjwa yasababishwayo na mfumo wa maisha tunayoishi, na kadhalika. Kisayansi kifo ni mwisho wa binadamu, japokuwa kuna wanasayansi wanaofanyia uchunguzi kuona kama kuna uwezekano wa maisha baada ya kifo.

Katika dini, kifo ni ukamilifu wa ubinadamu; kuzaliwa na kufa. kuna maisha baada ya kifo. Ni fursa ya kurejea kwa muumbaji na kutoa hesabu ya jinsi tulivyoishi maisha yetu hapa duniani. Hivyo japokuwa ni jambo lenye majonzi mengi kwetu tunaoachwa duniani, ni fursa kwa anayetuacha kwenda mbele ya muumbaji na pengine anaweza kuwa na ushawishi fulani ili tufanikiwe kuishi vyema kwa maombi yake na hasa kama yeye aliishi vizuri maisha yake hapa duniani.

Kumbe dini inatupatia matumai ambayo mimi pia nayaunga mkono kuwa wapendwa wetu tulioishi nao, tuliokula nao, tuliyoshirikiana nao mambo mengi hawaishii katika kifo na kuzikwa tu ardhini; kuna muendelezo wa maisha yao baada ya kifo. Na kwa imani yangu ya Kikristo ni kifo si mwisho wa kila kitu. Yesu Kristo alifufuka na kutupatia wanadamu matumaini mapya; maisha baada ya kifo. 

CHEOSOMO WA DAR ES SALAAM

Image by google

Somocheo /Cheosomo wa Dar es Salaam kwa Nigeria ni Lagos, kwa namna fulani, Mombasa kwa Kenya, na tena kwa namna moja ama nyingine Johannesburg kwa Afrika Kusini. Na bila shaka orodha inaweza kuendelea kuwa ndefu ama kubwa mithili ya mpira wa thelujini.

Lakini hapa inafaa pia kujiuliza, je, Dar es Salaam ina shika nafasi ipi tunapotazama masuala ya miumdo mbinu yenye kufanikisha maendeleo ya watu na kukuza uchumi? Barabara zipo vipi? Reli, usafiri wa anga, usafiri wa majini? Nishati ya umeme na kadhalika. Lakini pia kigezo cha amani na utulivu.

Kwa maoni yangu, kwa kutazama kwa makini na kwa takwimu zilizopo, Cheosomo wengi wa Dar es Salaam niliowaorodhesha wanaicha Dar es Salaam kwa mbali sana katika maeoneo mengi. Dar es Salaam, nadhani inatawaongoza cheosomo wake kwenye eneo la amani na kujaliana kuliko kwingine kote; hii ni kutokana na mtazamo jumla wa Tanzania kama nchi.

Hapa Chini ni Kenya

Sehemu ya Miundombinu Jijini Mombasa

Hapa chini ni Nigeria

Sehemu ya miundo mbinu Jijini Lagos 

Hapa chini ni Afrika Kusini

Sehemu ya miundombinu ya Jiji la Johannesburg

Picha zote kwa hisania ya mtandao wa google. Unaweza kuweka picha bora zaidi ya hizi, Zilizopo hapa zimetumika kufukisha ujumbe tu kwa wasomaji 

JALI MAISHA, OKOA MAISHA - EPUSHA AJALI

TUMIA FURSA VYEMA NJE YA NCHI YAKO

Na. Theddy Matemu Sawaki

Fursa zipo kila sehemu - This image for education purpose is taken from another website

Tofauti na elimu ya darasani lakini mambo ya elimu dunia Zingatia yafuatayo.

Ø  Kujali muda.

Ø  Kuheshimu kila mtu.

Ø  Kujituma.

Ø  Kujifunza lugha na tamaduni za wenyeji.

Ø  Kuwa msikilizaji zaidi ya msemaji.

Ø  Kuwa tayari kupokea ushauri toka kwa watu wote hata wa kada za chini.

Nimekuwa nikizunguka kwenye mitaa ya Mji wa Tokyo nikaja kugundua wahindi ni watu wanaojua kucheza na fursa wanazozipata. Sio kwa nchi zinazoendelea tu hata kwa nchi zilizoendelea kama Japani.

Na nikaamini kuwa darasani tu haitoshi kukufanya ukapata maendeleo ya Kimaisha. Kwa kuwa napenda kula nimekuwa nikizunguka katika mitaa ya Tokyo kutafuta chakula ninachokipenda. Nimekutana na migahawa ya Kijapani na kihindi na kitaliano.Migahawa ya kihindi ina sehemu ndogo sana ya kufanyia biashara naamnisha ukubwa wa nyumba maana jiko liko hapo hapo na viti vya kulia wateja viko hapo hapo karibu( ila kwa huku wamejitahidi kwa usafi sio kama wanavyoutufanyia kwetu Tanzania)hapo napo ni kipengele kingine cha kujifunza kumbe kuwa wasafi wanaweza isipokuwa ni namna gani nchi husika inajali wananchi wake.

Katika kufanya utafiti wangu wa kichumi usio rasmi (mimi sio mwana uchumi) nikagundua wahindi wameweza kujenga umaarufu katika biashara ya chakula na wana wateja wengi sana wenyeji wa Japani. Nikamwuliza mmoja wa wenye migahawa wa kihindi umewezaje kufanikiwa katika kupata wateja wengi akaniambia nina miaka 30 hapa Japani na kweli anaongea kiJapani kama amezaliwa nacho.

Kwanza kabisa alipofika hapa alijifunza lugha (naweza sema kwa Japani ili uweze kuishi vizuri ni vyema ujue lugha vinginevyo utapata shida katika huduma za muhimu),pia alijifunza tamaduni na mengine muhimu katika maisha ya waJapani. Hii ilimsaidia kuweza kuwasiliana na wateja wake, kujua nini wanapenda na nini hawapendi kujua jinsi gani angeweza kuwafanya wafurahie huduma zake. Haya yote alifanikiwa pale alipoajiri wafanyakazi wa kijapani wakati akianza biashara yake na kuwafundisha jinsi ya kuandaa vyakula vya kihindi nao wakamfundisha lugha na mengine yote ya muhimu.

Alipoona biashara imeshamiri alipunguza wafanyakazi wake. Baada yakupunguza wafanya kazi biashara ikayumba sana. Akaitisha kikao na wafanya kazi wake waliobaki kutaka kujua tatizo ni nini kama unavyojua wafanyabiashara wengi wa kihindi hupenda kuamrisha zaidi na huamini watu wachache tu.

Mmoja wa wafanyakazi akamwambia bosi ili biashara ikue warudishe wale wafanyakazi uliowapunguza kwasababu wanajua siri ya kazi na wameizoea na ndio walichangia biahara kukua. Hapo ndipo alipojifunza kwamba ili upate mafanikio lazima uamini kwamba kila mtu hata kama ni mdogo kiasi gani anaweza kuwa na mchango katika maisha yako. Muda mfupi baada ya wale wafanyakazi kurudishwa kazini biashara ikainuka mpaka leo na wateja wanajaa mpaka wanasubiria nafasi ya kuketi kwa foleni.

Nimejifunza Maisha sio kukaa darasani tu bali pia na hasa namna gani unaweza kuthubutu na kufanya chochote hata kama ni nje na nchi yako na ukafanikiwa kwa kiasi kikubwa sana, ili mradi kuwe na amani na utulivu katika nchi husika.

MAISHA NI NINI? - What is Life? - Qu'est-ce que la vie?

Image by google

Hivi karibuni nimesikia kutoka radio Maria Tanzania kuwa wana mpango wa kuanzisha kipindi kipya juu ya maisha. Nimesikia wanauliza maisha ni nini? Swali hilo limenivutia kufanya tafakari. Kisha tafakari hiyo nikaona vyema kuwashirikisha watakaopata fursa ya kutembelea ukurasa huu.

Maisha ni nini? Ni swali linalohitaji kufikiria ili kulijibu na hakika mtu hawezi kutoa jibu la maana kama atafanya hivyo bila tafakari. Swali hili lahitaji maelezo ya utangulizi kabla ya kueleza maana ya maisha. Maisha yanahusu viumbe hai, swali letu linamlega hasa binadamu nami nitamuelezea binadamu bila kwenda kwenye falsafa ya ndani ya binadamu - philosophical anthropology, nitamuelezea binadamu kwa lugha nyepesi kabisa ili kila msomaji aelewe. Hivyo basi kwa kuanza na kiumbe huyu, binadamu ni kiumbe mwenye akili na utashi zaidi kuliko viumbe wengine. 

Kiumbe huyu huanza safari ya maisha baada ya mtu mume na mtu mke kushiriki tendo la ndoa na kutungwa mimba. Kisha kutungwa mimba kiumbe kipya kinaanza kuishi ndani ya mji wa uzazi wa mwanamke. Kuishi kwa kiumbe ndani ya mwanamke kunatupatia fursa ya kurudi kwenye swali letu la msingi la maisha, yaani maisha ni nini hasa?

Maisha ni jumla ya shughuli zote azifanyazo binadamu toka kutungwa mimba hadi pale moyo (kiungo chenye kazi ya kusukuma damu mwilini sehemu zote za mwili na hivyo kuurutubisha mwili kwani damu ndiyo njia kuu ya usafirishaji mwilini) utakapokoma kufanya kazi yake.

Katika maisha ya kila binadamu kuna shughuli zinazofanana kwa viumbe wote na kuna shughuli zinazotofautiana toka binadamu mmoja hadi mwingine. Kwa kawaidaa shughuli zote za kimaumbile za binadamu hufanana. Shughuli hizo ni pamoja na zile zifanyikazo ndani ya mwili wa binadamu; ndani ya mwili wa binadamu kuna mifumo zaidi ya kumi inayoshirikiana kati yao na pia ikipata ushirikiano na idara kadhaa mwilini. Baadhi ya mifumo iliyo mwilini kwa binadamu ni pamoja na mfumo wa usafirishaji ambapo moyo na mishipa mwilini husafirisha damu na vyakula sehemu zote za mwili. Upumuaji ni mfumo unaotumia idara za pua, mapafu na kadhalika kuwezesha upumuaji wa mwili. Utoaji taka mwilini huhusisha idara kadhaa na hata mifumo mingine kufanya kazi hiyo...

Pamoja na shughuli zinazofanana kwa binadamu wote kuna mahitaji ya lazima ambayo ni muhimu kwa viumbe wote hao bila kuzingatia nafasi zao kijamii, kiuchumi na kadhalika. Chakula, hewa safi, na hifadhi ya namna fulani ni kati ya mahitaji ya lazima kwa binadamu wote.

Ili aweze kuishi vyema na mwili wake ufanye kazi, binadamu analazimika kula; lazima apate chakula katika kipindi fulani ili mwili wake uendelee kupata mahitaji na virutubisho vinavyouwezesha mwili kuendelea kuishi, hali kadhalika kwa hewa safi. Ili mwili uendelee na kazi zake lazima upate hewa safi ili kubadilishana kwa hewa safi (Okisijeni O₂)  na hewa chafu (Kaboni diokisaidi CO₂) kuendelee kufanyika. Binadamu wote huhitaji hifadhi ya namna fulani; toka kwenye mavazi hadi nyumba ya kujihifadhi, ni ubora tu ndiyo hutofautiana toka mmoja hadi mwingine.

Tunapojiuliza maisha ni nini kuna jambo la lazima kuligusa pia. Nini lengo la maisha? LENGO KUU LA MAISHA NI KUTAFUTA FURAHA. Kwenye dini tunaambiwa lengo kuu la maisha ni kumtumikia Mungu kupitia huduma kwa binadamu wenzetu na mwisho turudi kwa Mungu. Kwahiyo, kwa mara nyingine, kwa binadamu wote lengo kuu la maisha ni kutafuta furaha. Binadamu wote shughuli zetu zote, ama kwa kujua ama kwa kutokufahamu, ni harakati za kutafuta furaha na hivyo basi maisha ni jumla ya shughuli zote binadamu anazozifanya katika harakati za kusaka furaha.

Binadamu wote bila kasoro, lengo la maisha yetu ni kusaka furaha. Tuliona mwanzoni kuwa binadamu ni kiumbe mwenye akili na utashi mkubwa kuliko viumbe wengine wote. Utashi na akili nyingi aliyonayo binadamu humpatia fursa ya kuitafuta furaha kwa namna ya kipekee kwa jinsi ya maumbile na muundo wake unaotokana na mpangilio wa 'genes' zake, ushawishi wa mazingira aliyolelewa na pia aina na ubora wa chakula alacho hasa toka utotoni. Ndiyo maana kuna wenye hutafuta furaha kwa kufanya kazi halali kwa bidii, wengine kwa kufanya kazi haramu kwa bidii (kazi haramu huleta furaha ya muda tu kwa kuwa huwadhuru binadamu wengine), wengine kwa namna yao kulingana na vipaji vyao na wengine kwa namna zao kwa namna namna.

Hivyo basi maisha ni jumla ya shughuli zote azifanyazo binadamu katika harakati za kusaka furaha katika kipindi chote ambapo moyo unafanya kazi ya kusukuma damu mwilini!

Martin Mandalu
Alice, Eastern Cape
15/11/2014

BETTER LOOK?

One World  Trade Center as by wikipedia

World Trade Center before destuction. Image by abazon blog

Wasomi wahoji kwa nini Mwl Nyerere ahujumiwe? Ni katika Tuzo ya Nobeli, Ulaya watiliwa shaka

UTOAJI wa Tuzo maarufuna muhimu za Nobeli kwa watu mashuhuri na wenye mafanikio ya kipekee katika maendeleo na amani ya dunia umeanza kutiliwa shaka na baadhi ya wasomi barani Afrika, na hususan wanazuoni katika baadhi ya vyuo vikuu Kusini mwa Jangwa la Sahara, Raia Mwema, imebaini.

Mijadala ya chini chini imeanza kurindima miongoni mwa wanazuoni, wakihoji kulikoni Baba wa Taifa, Mwalimu Julius Nyerere, aliyekuwa kiungo katika ukomboni barani Afrika na hata kushiriki kuratibu harakati za vita dhidi ya ubaguzi wa rangi nchini Afrika Kusini, asipewe tuzo ya amani.

Wakati tayari tuzo hizo zimekwishatolewa kwa Rais wa Liberia, Ellen Johnson Sirleaf, mwaka 2011, kwa kupigania haki za wanawake ili washiriki kujenga amani, aliyekuwa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa, Kofi Annan, mwaka 2001, Askofu Desmond Tutu na Nelson Mandela, hoja zimeanza kuibuka kwa nini si Mwalimu Nyerere?

Wasomi hao sasa wanakosoa tuzo hizo na kudai kwamba Mwalimu ananyimwa kwa sababu aliyapinga mataifa ya magharibi alipokuwa akiongoza harakati za kudai uhuru kusini mwa nchi za Afrika na akishiriki kuunganisha nchi hizo, sambamba na kutetea haki za binadamu, akiwa kiongozi aliyeishi kwa mfano mbele ya raia wake.

Wengi wanaamini Mwalimu ni kiongozi wa mfano katika kuthamini usawa wa binadamu jambo ambalo ndilo msingi wa amani ya dunia na kwa hiyo, alistahili kutunukiwa Tuzo ya Amani ya Nobeli.

Tuzo hizo zilizoanzishwa na raia Norway, hutolewa na kutambulika kimataifa ili kuwapa heshima watu mashuhuri waliosaidia dunia katika nyanja mbalimbali za uchumi, amani, fasihi na masuala ya sayansi kama fizikia, kemia, hisabati na mengineyo.

Wahadhiri wakosoa

Mhadhiri wa Chuo Kikuu cha Dar es Salaam (UDSM), chuo ambacho Mwalimu alikianzisha na mara kwa mara kufika hapo kwa ajili ya mijadala na wanafunzi kuhusu uhuru na maendeleo ya Afrika na dunia kwa ujumla, Bashiru Alli, anaamini Mwalimu anastahili tuzo hiyo lakini ananyimwa kutokana na kuyaudhi mataifa ya magharibi wakati aliongoza harakati za kudai haki za binadamu na uhuru wa mataifa ya Afrika.

“Kuhusu maoni yangu juu ya namna baadhi media (vyombo vya habari), wanazuoni na watu mashuhuri wa nchi za magharibi wanavyopuuza mchango wa Mwalimu katika medani za mfumo wa siasa uchumi duniani na siasa za mahusiano ya kimataifa. Maoni yangu ni kwamba Mwalimu alikuwa mpinzani mkubwa wa mifumo yote kandamizi hususan mfumo dume, ukaburu na ubeberu.

“Upinzani wa Mwalimu dhidi ya mifumo hii ulimjengea heshima miongoni mwa wanyonge duniani kote, vile vile alikuwa na maadui wengi ingawa maadui wake hawakufanikiwa kuutoa uhai wake kama ilivyotokea kwa Patrice Lumumba wa Congo.

“Hata kama Mwalimu hakuwa mmoja wa washindi wa Nishani ya Amani ya Nobel kama vile Neslon Mandela, lakini mchango wake katika mapambano ya ukombozi hasa barani Afrika hauwezi kupuuzwa. Hata kama mchango huo wa Mwalimu hautangazwi sana na vyombo vingi vya habari vya magharibi au wasomi wengi wa nchi za Magharibi lakini maandishi yake, hotuba zake na msimamo wake dhidi ya dhuluma, unyonyaji na ukandamizji ni urithi usiokifani wa dunia. Sio rahisi urithi huu wa dunia hauwezi kupotea hivi hivi,” anasema Mhadhiri Bashiru Alli.

Mhadhiri mwingine wa Chuo Kikuu cha Stefano Moshi Memorial, Dk. Gaspar Mpehongwa, anasema vyombo habari vya nchi za magharibi havikuwahi kumpa nafasi Mwalimu Nyerere kwa sababu alikuwa “mwiba” kwa mataifa ya magharibi kutokana na hatua yake ya kukosoa kila mara, sera zao za kibepari na ukoloni mambo leo dhidi ya nchi masikini za dunia ya tatu.

Alisema kuwa sera za Mwalimu za Ujamaa na Kujitegemea ziliendana na zile za mataifa ya na nchi za kikomunisti za China na Urusi, hivyo mataifa ya Ulaya Magharibi yenye kufuata sera za kibepari na uchumi huria yalimtenga.

“Mwalimu alikuwa black listed na mataifa ya Ulaya Magharibi na Marekani kutokana na kuegemea zaidi katika siasa ya Ujamaa na Kujitegemea na hata vyombo vyao vya habari havikuwahi kumsema vizuri,” alieleza Mhadhiri huyo.

Alisema Mwalimu Nyerere alipinga sera hizo hasa Shirika la Fedha la Dunia(IMF) na Benki ya Dunia (WB) taasisi ambazo zililenga kukandamiza nchi masikini hasa za dunia ya tatu, Tanzania miongoni.

“Kwa bahati nzuri pamoja na changamoto hiyo ya nchi za Ulaya Magharibi Mwalimu aliendelea kutambuliwa kama moja wa mashujaa wa Afrika ambao walipigania maslahi ya nchi zao mbele ya Jumuiya ya Kimataifa”

“Afrika iliheshimika sana wakati huo kutokana na kuwa na viongozi wenye mtazamo chanya katika masuala ya kiuchumi, kijamii na kisiasa tofauti na viongozi wa sasa ambao huitikia na kucheza kila wimbo kutoka taasisi za Bretton Woods (mfumo wa kibiashara na kifedha wa mataifa makubwa),”aliongeza.

“Kwa mfano leo hata ukitaka uongozi wa umma vigezo vinavyotumika ni fedha badala ya uwezo wa mtu na tabia hii imesababisha kuwa na aina ya viongozi katika sekta za umma wanaojilimbikizia mali na madaraka,” alisema Mpehongwa.

“Na factor (kigezo) ya uongozi ni muhimu sana katika maendeleo ya nchi angalia mfano nchi ndogo kama Uswisi imeendelea kutokana na uongozi thabiti lakini Tanzania yenye rasilimali nyingi kuliko Uswisi imeendelea kubaki kuwa moja ya nchi maskini na serikali yake inajiendesha kwa kutegemea hisani ya nchi za Ulaya,” alisema.

Kwa upande wake, Mwananahabari mkongwe na mwandishi wa vitabu nchini, ambaye baadhi ya vitabu alivyoandika ni pamoja na “Harakati za Nchi zilizo Mstari wa Mbele na Unyanyo wa Julius Nyerere,” Mkwabi Ng’wanakilala, anasema inawezekana kwa mfano, Nelson Mandela na Mwalimu Julius Nyerere walikuwa katika mizani tofauti ya kimtazamo na kwamba ndiyo sababu inayowafanya wapate heshima tofauti hasa kwa watu wa Magharibi.

Kwa upande wa Nelson Mandela, anasema, hali yake ilikuwa ngumu kwa sababu hakuwa anafukuza wakoloni isipokuwa alikuwa anapigania maslahi sawa ya Waafrika Kusini weusi dhidi ya makaburu, wakati kwa upande wa Nyerere kazi ilikuwa ni kuwafukuza wazungu waondoke Tanganyika.

“Mandela alionekana kama mtu ambaye hatakuwa na madhara makubwa kwa uwekezaji na maslahi ya wazungu na makaburu Afrika Kusini, walijua wanaweza kumpa anachotaka bila kupoteza chochote, na ndiyo hali inavyoonekana mpaka leo, Waafrika weusi bado wana hali ngumu kiuchumi kama ilivyokuwa wakati ubaguzi,” anaeleza.

Anafafanua kuwa pamoja na kwamba Mandela ni mpigania uhuru na ukombozi wa Afrika na amekaa jela miaka 27 kwa ajili ya kupigania ukombozi wa mtu mweusi, lakini ni kama nchi za Magharibi zilimtumia kimkakati kwa mantiki kwamba anaweza akawafanya wakaishi kwa amani kwa kuwa atakubalika na wote, weusi na makaburu.

“Hata ukiangalia release (kuachiwa toka jela) yake ni kama ilikuwa staged (ilipangwa kimkakati) ili kuweza kukidhi matakwa yao kutokana na shinikizo lilikuwapo wakati huo, na walipomwachia amekuwa Rais na haki za weusi kupiga kura na mambo mengine wamepata lakini kwa kweli bado kiuchumi hali haijabadilika sana ni kama ile ile tu” anasema.

Anasema kuwa huyu ni lazima asifiwe kwa kuwa ni mtu ambaye hana madhara makubwa sana kwao, kuendelea kumsifia ni kujihakikishia kuendelea kujiimarisha katika hali waliyo nayo tofauti na Mwalimu Nyerere.

Kwa upande wa Mwalimu Nyerere anasema alikuwa anataka uhuru kamili katika nyanja zote, na alikuwa anawaambia ukweli bila kujali watamtafsiri vipi, na kwamba ilifikia kipindi wakaumuona kama mkomunisti lakini kimsingi hakuwa mkumnisti yeye alibaki kuwa mjamaa hata kama alikuwa na marafiki China na Cuba.

“Mwalimu kama ilivyokuwa kwa Nkrumah walitaka kuvunja vunja kabisa mizizi ya unyonyaji, wamchukia kwa sababu ya impact (matokeo) ya misimamo yake, he was very disturbing (alikuwa msumbufu sana) kwao, haikuwa rahisi kumfanyaia ujanja ujanja” alisema.

Kwa upande wake Makamu Mkuu wa Chuo cha Mtakatifu Augustine (SAUT), Dk. Charles Kitima, anasema kuwa Mwalimu Nyerere hawezi kuwa maarufu na kusifiwa na watu ambao aliongoza juhudi za kuwakatia mirija ya kunyonya rasilimali za Afrika.

Anasema Mwalimu Nyerere aliongoza juhudi za nchi zilizo mstari wa mbele kwa kuwaunganisha Waafrika kupinga aina zote za unyonyaji wa wakoloni na koloni mamboleo kitu ambacho hakikufurahiwa na wakubwa wengi wa Magharibi.

“Asingeweza kuwa maarufu kwa watu ambao aliwanyang’anya ulaji, kumbuka ni juhudi zake ndiyo ziliwaunganisha Waafrika nay eye akawa Mwenyekiti wan chi zilizo mstari wa mbele kuwapinga hawa,kwao mtu wa namna hi hawezi kuwa shujaa hata siku moja” alisema.

Anasema kwa Afrika kwa kiasi kikubwa inajitahidi kumkumbuka na kumuenzi ambapo sasa baadhi ya nchi kama Rwanda wana maadhimisho rasmi ya kumuenzi Mwalimu na Umoja wa Afrika umeanzisha Scholarship kwa heshima ya Mwalimu.

Mwalimu Nyerere African Union Sholarship Scheme imeanzishwa kwa ushirkiano na India kuwasomesha Wanafunzi wa Afrika katika vyuo mahiri Afrika, katika fani ya sayansi na teknolojia kwa ngazi za shahada, shahada za uzamili na uzamivu.

Chuo Kikuu cha Edinburgh ambako Mwalimu alichukua shahada yake ya uzamili mwaka 1949, kilianzisha The Julius Nyerere Master’s Scholarship mwaka 2009, kwa ajili ya wanafunzi wa Tanzania kusoma katika chuo hicho.

Dk. Kitima anasema kuwa sababu nyingine ambayo inafanya Mwalimu asipate heshima hiyo ni jinsi serikali inavyosimamia masuala ya msingi aliyoyaanzisha, kwamba udhaifu huo ndiyo unafanya hata watu wengine wasione mchango wake mkubwa katika ujenzi wa Afrika huru.

Ameshauri ni muhimu serikali kurejesha somo la historia shuleni ili wanafunzi wajifunze historia ya nchi yao na kuwatambua mashujaa wao na hapo ndipo wanaweza kusimama kidete na kuitetea hadhi ya taifa lao.

Naye Mwanasheria Edward Lekaita alieleza kuwa mataifa ya magharibi pamoja na vyombo vya vya habari hayakuweza kutambua mchango wa Mwalimu kutokana na tabia yao ya kujali masuala yenye maslahi na mataifa yao.

“Vyombo vya habari vya magharibi siku zote ajenda yao kubwa ni kuandika habari zenye maslahi na mataifa yao hasa habari nyingi za mataifa masikini Afrika na yale ya Bara la Asia”

“Walikuwa double standard (ndimi mbili) katika masuala mengi ya msingi kwa mfano walitambua umuhimu wa Nelson Mandela baada ya kutoka gerezani na kuioongoza Afrika ya Kusini huru lakini kabla ya hapo walimtabua kama gaidi.”

Alisema Mwalimu na wenzake kama Nkwame Nkrumah wa Ghana, Nelson Mandela wa Afrika ya Kusini, Lepold Senghor wa Senegal walijitahidi kuwaunganisha wananchi ili kuondoa ukoloni na ubaguzi katika nchi zao.

“Ni aibu mambo yanayofanyika sasa ni kinyume na dhamira iliyowasukama viongozi wetu wa zamani kupigani uhuru kutoka kwa wakoloni hata wakati mwingine kuhatarisha maisha yao”alisema.

Kwa upande wao, baadhi ya wakazi wa Mbeya waliozungumza na mwandishi wetu wanamueleza Nyerere kama masikini jeuri, kwamba katika harakati zake za kupigania haki na utu kwa wanadamu wote hakujali mabavu ya mataifa makubwa wala uwezo wao mkubwa kifedha.

“Nyerere alikuwa masikini jeuri, alikataa kufanya biashara na Makaburu wa Afrika Kusini, hatua inayotugharimu hadi leo, lakini heshima ya msimamo wake tunavivunia hadi leo,” anasema mkazi wa jiji hilo, Newton Kyando.

Kyando anatoa mifano zaidi kuonyesha ujasiri wa Nyerere kupigania haki za wanyonge duniani, akikumbuka namna Mwalimu alivyokataa kuitambua serikali ya Mlowezi Ian Smith, alipojitangazia uhuru wa Zimbabwe, wakati huo ikijulikana kama Northern Rhodesia. Mbali na uamuzi huo, Nyerere akipata kuvunja uhusiano na Israel akipinga uonevu dhidi ya wananchi wa Palestine.

“Nyerere alivuka mipaka ya dini, alikuwa mkristo safi, tena mkatoliki, lakini alivunja uhusiano na Israel kupinga uonevu dhidi ya Wapalestina ambao wengi ni Waislamu, alichokizingatia yeye ni haki za wanyonge na utu wa mtu,” anasema Kyando kisha anaendelea akisema, “Pamoja na Chama cha ANC cha Afrika Kusini kilitangulia kuanzishwa, ilikuwa ni TANU iliyokijenga kufikia pale ilipofikia leo hadi kufanikiwa kupatikana kwa uhuru wa Afrika Kusini, na unapotaja TANU unamtaja Mwalimu Nyerere,” anasema Kyando.

Wananchi hao wanakumbuka pia mchango wa Mwalimu Nyerere kwenye medani ya kimataifa, ikiwamo kuwa msemaji wa “South South Commission,” pamoja na ukweli kwamba yalikuwamo mataifa makubwa na yenye nguvu za kiuchumi kama vile China na Indonesia.

“Alikuwa ni Mwalimu na Helmut Kohl wa Ujerumani Magharibi wakati huo, waliokuja na wazo la haki sawa ya kiuchumi kwa wote duniani, hivyo kunzaliwa kwa “International Economic Order.”

Marekani kinara Tuzo za Nobeli

Rekodi zinaonyesha kuwa Marekani ndiyo inayoongoza kwa kuwa na watu waliopata tuzo nyingi zaidi za Nobeli, wakifikia watu 334, ikifuatiwa na Uingereza tuzo 117, Ujerumani tuzo 102.

Katika Afrika, mbali ya Ellen Sirlef wa Liberia aliyechangia tuzo hiyo na mwenzake, Leymah Gbowee, wengine waliopewa tuzo hizo ni Wangari Maathai wa Kenya, Wole Soyinka wa Nigeria (katika fasihi mwaka 1986), Kofi Annan wa Ghana (katika amani-2001), Nelson Mandela na Askofu Desmond Tutu wa Afrika Kusini. Misri pia imetwaa tuzo nne.

CHANZO CHA HABARI HII NI RAIA MWEMA 

Nyerere kupata tuzo ya Nobel ya Amani Mwaka 2100

Medali ya tuzo ya Nobel

Tuzo za Nobel ni maarufu zaidi katika orodha ya tuzo mbalimbali duniani. Tuzo hizo ambazo zilianza kutolewa mwaka 1901, ni matokeo ya wosia alioucha Mswidi Alfred Nobel (1833-1896) mwaka 1895. Alipofariki alikuwa na utajiri mkubwa ambao alipenda uwaendee watu waliotoa mchango katika ujenzi na uboreshaji wa maisha ya binadamu katika dunia yetu. 

Tuzo za Nobel zimegawanywa katika makundi sita; watu wenye kutoa mchango uliotukuka kwenye Fizikia, Kemia, Biolojia(Tiba), Riwaya (Uandishi), Uchumi na wale wenye kujishughulisha na masuala ya amani.Tuzo hizi hupewa mtu ama taasisi/ asasi yeyote iliyo/ aliyefanya kazi bora katika moja ya maeneo tajwa hapo juu lakini pia asiyepingana/isiyopingana walau wazi wazi na fikra za kibepari na asionekane tishio kwa mfumo huo wa maisha.

Tuzo hizi wamepokea watu toka takribani mabara yote duniani. Hapa naangazia, japo kwa ufupi tu, tuzo ya amani ya Nobel. Ukitazama orodha ya wapokea tuzo hiyo ya amani utaona wapo waume kwa wake, wenye kujishughulisha na kazi anuwai, watu wa imani tofauti, wazee kwa vijana. Na kijana mdogo zaidi kuliko wote kuwahi kupokea tuzo hiyo ni bi Malala Yousafzai (1997). Binti Yousafzai ameshinda tuzo hiyo pamoja na mwanaharakati mwingine kwa mchango wao katika kutetea/kupigania haki ya elimu kwa vijana.

Litania ya washindi wa tuzo hii ya amani ni ndefu na yenye majina makubwa. Kwa uchache utamkuta Martin Luther King Jr, Mama Tereza wa Kalkuta, Elie Wiesel n.k. Afrika ina uwakilishi mkubwa ambapo nchi ya Afrika Kusini ikiwa imetoa watuzwa wengi zaidi barani humo. Kwa uchache tu kuna Albert Lithuli(1898-1967); mmoja wa marais wa ANC na Mwafrika wa kwanza kupata tuzo hiyo, Nelson Mandela (1918-2013), Desmond Tutu n.k. Afrika Mashariki yupo kwenye orodha hiyo hayati Wangari Maathai (1940-2011 ) mwanamke wa kwanza barani kupokea tuzo hiyo kwa mchango wake kwenye upandaji miti.

Julius Kambarage Nyerere (1922- 1999) kiongozi wa kwanza mzalendo wa Tanganyika huru na baadaye Tanzania, ni mmoja ya viongozi walioshiriki kujenga utu wa mtu duniani. Ushahidi wa mchango wake kutetea utu wa mwanadamu hususani binadamu mwafrika upo wa kutosha. Kwenye imani na kanuni za mwanaTANU, kanuni moja inasema binadamu wote ni sawa na Afrika ni moja (sisemi kwa mpangilio kama ilivyo). Kiongozi huyu, kupitia sera ya chama na nchi yake, alijitoa kuhakikisha nchi za Afrika zinakuwa huru. Mchango wake ulikuwa mkubwa zaidi kwa nchi za kusini mwa bara hili la kitropiki, bara lenye kuandamwa na magonjwa ya kila namna ya asili na hata ya majaribio.

Sera za Tanganyika na baadaye Tanzania ziliruhusu wapigania uhuru wa nchi kadhaa za kusini mwa Afrika kuweka makazi yao na kufungua vituo vyao vya mafunzo nchini Tanzania. Mfano ni wapigania uhuru wa Afrika Kusini kule Morogoro, wapigania uhuru wa Msumbiji kule Mtwara na kadhalika. Zaidi wapigania uhuru na haki za watu kadhaa waliifanya Tanzania kuwa nyumbani kwao kwa namna moja ama nyingine ambapo walijipanga na kuweka mikakati ya ukombozi wa nchi zao. Unaweza kuwataja wachache tu hapa Laurent Kabila (1939-2001) wa Kongo-Kinshasa, John Garang (1945-2005) wa Sudan, Yoweri Museveni (1944) wa Uganda

Tanzania kwa miaka mingi imekuwa nyumbani kwa wakimbizi toka nchi mbalimbali zenye machafuko ya wenyewe kwa wenyewe.Tanzania na Zambia zinatajwa na mwandishi Crawford Young kwenye kitabu chake cha "The Postcolonial State in Africa: Fifty years of independence. 1960-2010" cha mwaka 2012, kuwa ni mataifa yenye makabila mengi lakini mataifa haya yameendelea kuwa ni nchi zenye amani na demokrasia. Nikiongelea AMANI ya Tanzania, pamoja na kwamba kuna tofauti lukuki kwa wananchi wake katika masuala ya imani, makabila na hivi karibuni itikadi tofauti za kisiasa, ni matokeo ya kazi nzuri iliyofanywa na viongozi wa mwanzo wa Tanganyika na baadaye Tanzania na Mwalimu Julius Kambarage Nyerere akiwa miongoni mwao. Amani hiyo, pamoja na kuwa zawadi toka kwa Muumba, ilijengewa mazingira ya kustawi na viongozi hao wa mwanzo. Matumizi ya lugha moja - KISWAHILI, kwa taifa kubwa lililokuwa na vitaifa vingi (makabila) kabla na mara baada ya kupata uhuru, ni mbinu na mchango mkubwa uliostawisha na kuendelea kustawisha amani na mshikamano kwa Watanzania na pia kutoa hifadhi kwa binadamu wa mataifa mengine.

Mchango wa Tanzania kumfukuzilia mbali kiongozi wa mabavu wa zamani nchini Uganda Idi Amin Dada ilikuwa mchango mkubwa wa kazi ya amani kwa Tanzania, Uganda, Afrika na duniani kwa ujumla. 

Orodha hii inaweza kuwa ndefu zaidi, tukomee hapa kwa leo lakini tujiulize swali kwanini pamoja na mchango mkubwa amabao Tanzania imetoa katika masuala ya amani kwa ustawi wa binadamu nchi hii haijapewa zawadi hiyo na Nobel ya amani. Si kwamba bila tuzo hiyo maisha hayaendi la hasa, hata bila tuzo hiyo tunaendelea kuishi kwa mshikamano na udugu. Twauliza swali hilo kwa kuwa vigezo vinavyotumika kuwapima watu mbalimbali duniani inatakiwa ziwe kwenye mizani iliyo sawa.

Binadamu, kama ilivyo kwa maji huwa ana tabia ya kufuata mkondo katika maamuzi yake. Tanzania, kupitia Mwalimu Julius Nyerere na viongozi wa zama zake, ilikuwa ikifuata mfumo wa ujamaa na kujitegemea. Mfumo huu si rafiki sana kwa nchi za magharibi na hivyo Norway na hususani wakfu wa Nobel hata kama wanakubaliana na mchango wa Mwalimu Julius Nyerere si rahisi kwao kutaka kujihusisha na nchi ama kiongozi mwenye kujitangaza hadharani kuwa ni mjamaa, mfumo wenye kupingwa kwa nguvu zote na Marekani, Uingereza na jumuiya za kibepari zenye "kuufadhili" wakfu huo.

Mwalimu Julius Nyerere, kwa mtazamo wangu kupitia mchango wake kutetea haki ya wanyonge kwa mfano wake wa kujinyima, anastahili kupata tuzo hiyo ya amani. Tatizo ni kizazi hiki za watoa tuzo hizo na "wafadhili wao" wana upofu kwenye masuala yenye kugusa ujamaa na upofu huo nadhani utakwisha 2099 karne moja baada ya kifo chake. Ila wahenga walinena vyema mno na ni vyema kufuata maelekezo yao: Tenda wema nenda zako...  

Martin Mandalu
Alice, 14/10/2014

Baadhi ya Miamba Afrika

Mwanamuziki Mkongwe wa Kameruni

Emmanuel N'Djoke Dibango - maarufu zaidi  Manu Dibango (12 .12. 1933) ni mwanamuziki mkongwe wa Kameruni. Maarufu mno kwa vyombo vya kupuliza.

Mwanamuzi mashuhuri wa Kongo - Hayati Franco

Franco Luanzo Makiadi (6.6.1938 - 12.10.1989) alikuwa mwanamuziki mashuhuri mno nchi Kongo-Kinshasa, Afrika na duniani kwa ujumla.

Mwanamuziki Mashuhuri wa Nigeria Hayati Fela Kuti

Fela Anikulapo Kuti (15.10.1938 - 2.08.1997) Alikuwa mwanamuziki mashuhuri sana huko Nigeria. Aliweza kutumia vyombo anuwai vya muziki.

Mwanamuziki wa Zimbabwe Mashuhuri Oliver Mtukudzi

Oliver Mtukudzi (22.09.1952). Ni mmoja kati ya wanamuziki Maarufu nchini Zimbabwe na barani Afrika kwa ujumla.

Mwanamuziki wa zamani Tanzania Frank Humplick

Frank Humplick (03.04.1927- 25.08.2007) Mwanamuziki mTanzania ambaye hajulikani sana na kizazi cha wapenda muziki nchini Tanzania. Hapa historia yake inaelezewa na mtandao wa jamii forums

Mwanamuziki nguli wa Mali Salif Keita

Salif Keita (25.08.1949) Mwanamuziki mashuhuri kutoka Mali

Mwanamuziki wa Senegal

Youssou N'Dour (1.10.1959) ni mwanamuziki kutoka Senegali 

Mwanamuziki Maarufu nchini Tanzania hayati Marijani Rajabu

Marijabu Rajabu ( Kuzaliwa?  - kifo  23.03.1995) hapa anaelezewa vyema na mtandao wa  kwanzajamii

Mwanamuziki Mashuhuri nchini Tanzania hayati Mbaraka Mwaruka Mwinshehe

Mbaraka Mwaruka Mwinshehe (Kuz - Kifo  )